Organokalaylar Nedir?

Organokalaylar, kalay atomuna organik gruplar bağlanarak oluşan kimyasal bir grup. Farklıözelliklere sahip olan bu bileşikler, sanayide sıkça kullanılıyor. Fakat bazı türlerinin çevreyeve insan sağlığına zarar verme riski de var. Bu yazıda, organokalayların çeşitlerini, kullanımalanlarını, potansiyel risklerini ve bazı istatistikleri inceleyeceğiz.

Organokalay Çeşitleri ve Özellikleri

Organokalaylar, bağlı olan organik grupların sayısına ve yapısına göre sınıflandırılır. En yaygın türleri şunlardır:

• Monoorganokalaylar: Bir organik gruba bağlı tek bir kalay atomu içerirler. ÖrneğinMetil Merkaptid (CH3SHgCl). Yoğunluğu 2.07 g/cm³, kaynama noktası 86°C'dir vesuda kolayca çözünür.
• Diorganokalaylar: İki organik gruba bağlı tek bir kalay atomu içerirler. Örneğin DibútilKalay Diklorid (C4H9)2SnCl2. Yoğunluğu 1.12 g/cm³, kaynama noktası 290°C'nin üzerindedir ve suda az miktarda çözünür.
• Triorganokalaylar: Üç organik gruba bağlı tek bir kalay atomu içerirler. ÖrneğinTribetil Kalay Klorür (C4H9)3SnCl. Yoğunluğu 1.05 g/cm³, kaynama noktası 220°C civarındadır ve suda az miktarda çözünür.
• Tetraorganokalaylar: Dört organik gruba bağlı tek bir kalay atomu içerirler. ÖrneğinTetrametil Kalay (TMt) (CH3)4Sn. Yoğunluğu 1.10 g/cm³, kaynama noktası 110°C'dir ve suda çözünmez.

 

Organokalayların Kullanım Alanları

• PVC Plastikleştiriciler: Geçmişte PVC'yi esnetmek için yaygın olarak kullanılmışlar. Fakat çevre kirliliği ve insan sağlığı riskleri nedeniyle 2000'lerden itibarenkullanımına kısıtlamalar getirilmiştir.
• Fungisitler: Mantar hastalıklarını önlemek için tarımda kullanılmışlar. Trifeniltin asetaten yaygın kullanılanlardan biriymiş. Fakat biyolojik olarak parçalanmasının zorolması ve çevrede uzun süre kalıcı olması nedeniyle birçok ülkede yasaklanmıştır.
• Katalizörler: Bazı kimyasal reaksiyonları hızlandırmak için kullanılırlar. ÖrneğinTetrametildistannoksan silikon polimerlerin üretiminde kullanılır.
• Cam Kaplama: Cam yüzeylerin parlaklığını ve dayanıklılığını artırmak için kullanılır.
• Boya Katkı Maddeleri: Geçmişte boyalarda kuruma hızlandırıcı ve bakteri/alg önleyiciolarak kullanılmışlar. Fakat çevre ve insan sağlığı riskleri nedeniyle bu kullanımalanları da azaltılmıştır.
• Tekstil İşleme: Geçmişte tekstil ürünlerine su iticilik kazandırmak ve kırışmayı önlemekiçin kullanılmışlar. Bu uygulamalarda da alternatif maddelere geçiş söz konusuolmuştur.
• Odun Koruyucular: Geçmişte ahşap malzemelerin çürümeye ve böceklere karşıdirencini artırmak için kullanılmışlar. Bu kullanım alanı da yasaklamalara maruzkalmıştır.
TOP